‘Voor de Meisjes’ legt de zenuw bloot die we liever bedekken

In kale kamers, ergens in een Oostenrijks ziekenhuis, in de prachtige natuur bestaande uit bergen gevuld met groene bossen, ontspint zich een tragedie die je met de ijskoude precisie van een scalpel opensnijdt. In Voor de Meisjes, de nieuwe film van Oscarwinnaar Mike van Diem, is het decor van sneeuwwitte lakens en piepende infusen niet slechts achtergrond, maar personage op zich: koel, onverbiddelijk en oordelend.

Twee stellen. Twee dochters. Eén hart. En geen god die zich ermee bemoeit.

De premisse klinkt als een ethisch denkexperiment dat uit de krochten van een sociologisch handboek komt: twee meisjes raken betrokken bij een ongeluk. Eén is hersendood, de ander heeft een nieuw hart nodig. Beide ouders stellen zich dezelfde vraag: wat zou jij doen als het jouw kind was? Wat kun je nog doen als het al je kind is?

Wat begint als drama, ontaardt langzaam maar trefzeker in een existentiële oorlogsvoering, gelaagd en elegant gebracht door vier acteurs die tot de top van het Nederlandse taalgebied behoren. Thekla Reuten is fenomenaal als Anouk, een moeder die steeds meer verandert in een leeuwin, niet om te beschermen, maar om te verslinden. Haar echtgenoot, gespeeld door Fedja van Huêt, probeert het hoofd koel te houden, maar wordt door haar vastberadenheid haast uitgewist. Noortje Herlaar schittert als Gwen, die zich met een angstige tederheid vastklampt aan haar dochter, terwijl Valentijn Dhaenens als Erik met autistische precisie het bloedeloze midden bewaakt.

En dan is er de scène. Het bankje. Twee koppels naast elkaar, op een paar centimeter morele afstand. Gesprekken die fluisteren beginnen, worden verwijtend, bits, vilein. Er wordt gespuwd, gehuild, gezwegen. De muren zijn daar heel dun, zegt iemand, en je voelt het: het morele plafond zakt langzaam omlaag.

In de handen van een mindere regisseur was deze film een eendimensionale aanklacht geworden, een pamflet vermomd als plot. Maar hij weet: wat je niet zegt, is vaak het ergst. En dus spelen de gezichten de hoofdrol, zijn de pauzes het script, is de steriele stilte van het ziekenhuis even betekenisvol als de scherpste dialoog.

Ook subtielere manipulaties krijgen hun plek. In een van de scènes zien we hoe Gwen, toevallig even alleen met het andere meisje, via een strategisch gekozen moment probeert door te dringen tot de waarheid van het ongeluk. Zonder dat het uitgesproken wordt, voel je de ongelijkheid in macht, in leeftijd, in schuld.

‘Voor de meisjes’ is geen pamflet, geen preek. Het is een genadeloos heldere dissectie van loyaliteit, ouderschap en het morele moeras waarin liefde kan verworden tot bezit. Alles is gelaagd – relaties, motieven, schuld. En dat maakt de film, net als het leven, zo ontregelend.

Het is een film die wellicht wel om een tweede kijkbeurt vraagt. Niet om het plot, maar om de keuzes, de stiltes, de blikken. Omdat alles ertoe doet. Zoals het echte leven ook meestal pas zin krijgt als je er later nog eens over nadenkt.

Voor de Meisjes is een zedenschets. Een tragedie. Een spiegel die je niet zomaar aan diggelen slaat. We kunnen eindeloos spreken over ethiek, autonomie en ouderliefde. Maar wat ‘Voor de meisjes’ zo verontrustend en indringend maakt, is dat hij deze begrippen niet uitlegt — hij toont ze, onverbiddelijk, in hun meest rafelige vorm.

‘Voor de meisjes’ opende de 45ste editie van het Nederlands Film Festival dat nu volop in Utrecht plaatsvindt. Grijp je kans en ontdek wat de Nederlandse cinema dit jaar te bieden heeft.